ΘΕΟΙ ΑΠΟ ΣΤΑΧΤΗ - ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΤΡΑΥΛΟΥ

Γράφει ο Γιάννης Ζαραμπούκας. 

Η Πασχαλία Τραυλού είναι μία σύγχρονη συγγραφική φιγούρα που έχει αφήσει το δικό της αποτύπωμα στον λογοτεχνικό χώρο. Έχοντας πίσω της ένα πλήθος πετυχημένων μυθιστορημάτων ιστορικών και μη, τα οποία έχουν διαβαστεί από χιλιάδες αναγνώστες και αγαπηθεί εξίσου, η συγγραφέας τολμά να συγγράψει μία ιστορική τριλογία, την οποία κάποιοι ένθερμοι αναγνώστες του έργου της, περιμέναμε κάμποσα χρόνια τώρα, η αλήθεια είναι!

Το πρώτο μέρος της τριλογίας αυτής τιτλοφορείται «Θεοί από στάχτη» και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα, ενώ ήδη έχει κυκλοφορήσει και το δεύτερο μέρος αυτής με τίτλο «Άνθρωποι από στάχτη» το οποίο θα διαβαστεί σύντομα!

Στο πρώτο μέρος της τριλογίας η συγγραφέας επιλέγει να ασχοληθεί με τα ιστορικά γεγονότα του έτους 1914, κατά τη διάρκεια του οποίου πραγματοποιήθηκε ένας απ' τους πρώτους διωγμούς του ελληνικού πληθυσμού απ' τα παράλια της Μ. Ασίας. Συγκεκριμένα, η Πασχαλία Τραυλού αναφέρεται στον διωγμό των Ελλήνων απ' την Φώκαια, ένα ιστορικό γεγονός, η ύπαρξη του οποίου θα τολμούσα να πω ότι “αγνοείται”, αφού ο ίσκιος των γεγονότων του Α' Παγκοσμίου Πολέμου έχει πέσει βαρύς επάνω του, με αποτέλεσμα να συνθλιφτεί απ' την ιστορική μας μνήμη.

Ο διωγμός αυτός αποτελεί την αφορμή για να ξεκινήσει η διήγηση της ιστορίας της οικογένειας Σεφεριάδη, στην οποία ανήκει η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, η Ροζαλία. Ο αναγνώστης παρακολουθεί ένα γνώριμο αρχικά συγγραφικό μοτίβο, που σχετίζεται με την άνθιση ενός έρωτα μεταξύ δύο νέων ανθρώπων, της Ελπινίκης και του Αρίστου, που τους χωρίζει η κοινωνικό-οικονομική τους θέση. Από την μία πλευρά έχουμε την Ελπινίκη, κόρη ενός ευκατάστατου εμποροράφτη και από την άλλη τον Αρίστο, γιο ενός καροτσέρη και μίας πλύστρας. Παρακολουθώντας την ανάπτυξη αυτού του ερωτικού ειδυλλίου μεταξύ των δύο ηρώων, η συγγραφέας δράττεται της ευκαιρίας για να μας παρουσιάσει μέσα απ' την ηθογραφική της ματιά τις προκαταλήψεις και τα κοινωνικά στερεότυπα της εποχής που σχετίζονταν με το χάσμα μεταξύ των κοινωνικών στρωμάτων, ενώ παράλληλα αποδίδει με αξιοσημείωτη γλαφυρότητα την αρμονική συνύπαρξη των ετερόκλητων στο θρήσκευμα και την καταγωγή πληθυσμιακών ομάδων, καθιστώντας μας κοινωνούς της καθημερινότητας τους.

Με την αναγκαστική φυγή του νεοσύστατου ζευγαριού η δράση μετατοπίζεται στη Θεσσαλονίκη κι ο συγγραφικός φακός της κυρίας Τραυλού εστιάζει αρχικά στις δυσκολίες προσαρμογής που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν οι πρόσφυγες. Ταυτόχρονα όμως και στα δύο αυτά μέρη του βιβλίου η κυρία Τραυλού επιχειρεί να μας παρουσιάσει πως η αρμονική συνύπαρξη και η δόμηση φιλικών σχέσεων μεταξύ των ετερόκλητων πληθυσμών (Χριστιανοί-Μουσουλμάνοι, Χριστιανοί-Εβραίοι) είναι επιφανειακή, αφού κανείς από αυτούς δεν είναι διατεθειμένος τελικά να κατανοήσει και να αποδεχτεί ουσιαστικά τις ομοιότητες, αλλά κυρίως τις διαφορές που έχουν μεταξύ τους!

Στη Θεσσαλονίκη το ζεύγος Σεφεριάδη στήνει τη νέα του ζωή! Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στο κομμάτι της επιβίωσης, ο Αρίστος θα καταφέρει, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο, αλλά κυρίως την αγάπη του για την τέχνη του ράφτη, να προσφέρει στη γυναίκα του μία σίγουρα αξιοζήλευτη για το μεγαλύτερο μέρος των προσφύγων καθημερινότητα! Μέσα σε ένα πλούσιο σε συναισθήματα τουλάχιστον οικογενειακό περιβάλλον θα γεννηθεί η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, η Ροζαλία, η οποία θα μεγαλώσει δίχως να της λείψουν τα υλικά, αλλά και τα πνευματικά αγαθά, όπως η ενασχόληση και η εκμάθηση μουσικής, που αποτελεί για εκείνη ένα μεγάλο πάθος.

Η Πασχαλία Τραυλού έντεχνα δημιουργεί έναν κύριο μυθιστορηματικό χαρακτήρα, ο οποίος παρουσιάζει τεράστιο αναγνωστικό ενδιαφέρον, αφού διαφέρει παρασάγγας απ' τις συνήθεις ηρωίδες των μυθιστορημάτων που αναφέρονται σε 'κείνη την χρονική περίοδο. Η Ροζαλία της κυρίας Τραυλού δεν είναι μία μειλίχια και αθώα ηρωίδα που αγόγγυστα δέχεται το καθετί που της επιφυλάσσει η μοίρα της. Αντίθετα, είναι ένα κορίτσι δραστήριο, με ανήσυχο πνεύμα και φεμινιστική κοψιά, που δε διστάζει να πάει κόντρα στις επιβολές της κοινωνίας, γεγονός που καταδεικνύεται ακράδαντα απ' τη φιλική, σχεδόν αδερφική σχέση που έχει συνάψει με έναν Εβραίο, τον Αλμπέρτο.

Ένα κορίτσι ασυμβίβαστο, ονειροπόλο και ρομαντικό, που τα όνειρα του δε χωρούν στον τόπο που διαμένει, κι έτσι η φυγή φαντάζει η μοναδική σωτήρια λύση για την εκπλήρωση τους! Ένα κορίτσι που για να καταφέρει να εκπληρώσει το ανομολόγητο, εφηβικό της όνειρο, να βρεθεί στο Παρίσι, στο πλευρό του ταλαντούχου μαέστρου Ανατόλ Κοβάλσκι, θα χρησιμοποιήσει κάθε μέσο που 'χει στην διάθεση του, θεμιτό κι αθέμιτο. Θα μπορούσαμε να πούμε πως θα πατήσει επί πτωμάτων για να τα καταφέρει, γεγονός που φέρνει στην επιφάνεια την πιο σκοτεινή και σκληρή πλευρά της ηρωίδας και συνδράμει στο να αποκτήσει σάρκινη κι όχι απλά χάρτινη υπόσταση ως μυθιστορηματικό πρόσωπο. 

Η συγγραφέας επίσης καταφέρνει να δημιουργήσει ένα πλήθος δευτερευόντων χαρακτήρων, απόλυτα σάρκινων, οι οποίοι εμφανίζουν ιδιαίτερο αναγνωστικό ενδιαφέρον, τόσο ως μυθιστορηματικές υπάρξεις με τη δική τους αυταξία, όσο και σε συνδυασμό με την κεντρική ηρωίδα του βιβλίου με την οποία και αλληλεπιδρούν. Ειδικότερα, ένας απ' τους χαρακτήρες αυτούς που ξεχώρισα είναι ο Αλμπέρτο. Ο Αλμπέρτο παιδικός φίλος της Ροζαλίας και Εβραίος όσον αφορά το θρήσκευμα είναι ένας άνθρωπος κλειστός, ντροπαλός και εύθραυστος. Άνθρωπος δειλός που προτιμά να κρυφτεί πίσω, ή καλύτερα μέσα στα βιβλία, όντας γιος βιβλιοπώλη και να ζήσει μέσα απ' τους ήρωες των βιβλίων, παρά να κοντραριστεί με τις αντιλήψεις και τα στερεότυπα της εποχής, μέχρι τη στιγμή εκείνη που ο έρωτας θα χτυπήσει και τη δική του πόρτα και θα τον "αναγκάσει" να αποδεχτεί εν τέλει την σεξουαλική του ταυτότητα.

Με την γνώριμη λυρική και άκρως εικονοπλαστική γραφή της, η συγγραφέας αφηγούμενη τη ζωή της Ροζαλίας, της οικογένειας της καθώς και των ανθρώπων που την πλαισιώνουν στην καθημερινότητα της, ακολουθώντας τα ιστορικά γεγονότα της εποχής εκείνης, δημιουργεί ένα πλούσιο σε φιλοσοφικές σκέψεις μυθιστόρημα, μέσα από το οποίο επιχειρεί να μας παρουσιάσει με τρόπο σφαιρικό το διαχρονικό φαινόμενο του ρατσισμού, τόσο τις ρίζες του φαινομένου, όσο και τις επιπτώσεις αυτού στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως η συγγραφέας παρουσιάζει ποικίλες εκφάνσεις αυτού του φαινομένου! Ρατσιστικές απόψεις και συμπεριφορές που είναι συνυφασμένες με το κοινωνικό-οικονομικό στάτους των ανθρώπων, με τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό καθώς και με τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Μέσα απ' την πολυπρισματική αυτή παρουσίαση, η συγγραφέας αποσκοπεί στην υπογράμμιση του αρνητικού αντίκτυπου του ρατσισμού στην άνθιση όχι μόνο των ανθρώπινων σχέσεων, μα και των ιδεών!

Ολοκληρώνοντας, λοιπόν, το «Θεοί από στάχτη» είναι ένα ισορροπημένο ιστορικό μυθιστόρημα, που δεν ακολουθεί την πεπατημένη συγγραφική γραμμή τουλάχιστον σε ένα μεγάλο μέρος του, το οποίο διαβάζεται απνευστί και προσφέρει ταυτόχρονα στον καθέναν μας τόσο την τέρψη της αναγνωστικής μας υπόστασης, όσο και την αφύπνιση του νου, αφού μέσα απ' τους διάφορους προβληματισμούς των ηρώων, η συγγραφέας μας παρέχει περισσή τροφή για σκέψη και προβληματισμό.

Ειλικρινά, ανυπομονώ να διαβάσω το δεύτερο μέρος της τριλογίας «Άνθρωποι από στάχτη».

Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα. Πρώτο έτος κυκλοφορίας 2018.