5 Λόγοι που αγαπήσαμε τα βιβλία της ΕΛΕΝΑΣ ΦΕΡΡΑΝΤΕ.

Γράφει ο Γιάννης Ζαραμπούκας.

Με αφορμή την κυκλοφορία του τέταρτου και τελευταίου μέρους της Τετραλογίας της Νάπολης από τις Εκδόσεις Πατάκη, στις 29 Σεπτεμβρίου, με τίτλο «Η ιστορία της χαμένης κόρης», κάθισα, σκέφτηκα και προβληματικά σχετικά με την μεγάλη αποδοχή και επιτυχία που γνώρισαν η συγγραφέας Έλενα Φερράντε και τα πρώτα τρία βιβλία της σειράς.

Η αλήθεια είναι πως για να καταφέρω να δώσω μία σαφή απάντηση στα ερωτήματα μου, ξεβόλεψα τα βιβλία της τετραλογίας από τα ράφια της βιβλιοθήκης. Τα χέρια μου άγγιξαν τρυφερά τις τσακισμένες τους ράχες, τα μάτια μου περιπλανήθηκαν στις σελίδες τους, τα χείλη μου διάβασαν ψιθυριστά, θαρρείς κι ήταν προσευχές, κάποιες από τις υπογραμμισμένες φράσεις των βιβλίων, ώστε να αναπολήσω τις αξέχαστες αναγνωστικές στιγμές, που πέρασα μαζί τους!

Δεν ξέρω αν τελικά κατάφερα να απαντήσω με επιτυχία στα ερωτήματα μου σχετικά με την αναγνωστική και αγοραστική επιτυχία των βιβλίων της σειράς. Δεν ξέρω αν όντως η επιτυχία της σειράς οφείλεται σε κάποιους από τους λόγους τους δικούς μου, τους υποκειμενικούς. Δεν ξέρω κατά πόσο όσα αναφερθούν παρακάτω θα μπορούσαν να ενταχθούν σε μία γενικότερη, πιο αντικειμενική σφαίρα, πέρα απ' αυτή της δικιάς μου οπτικής. Ωστόσο, το μόνο σίγουρο είναι πως μία μεγάλη μερίδα του ελληνικού αναγνωστικού κοινού ανυπομονεί για την κυκλοφορία του «Η ιστορία της χαμένης κόρης»!

Πάμε λοιπόν, να απαριθμήσουμε παρέα κάποιους από τους λόγους για τους οποίους αγαπήθηκε η συγκεκριμένη τετραλογία!

1ος λόγος: Φαντάζομαι ότι πολλοί αναγνώστες θα συμφωνήσουν με την άποψη μου, πως ένα βιβλίο γίνεται αγαπητό και ξεχωρίζει όχι μόνο από την ιστορία του, το θέμα και την ανατρεπτική πλοκή του, αλλά και από τον τρόπο γραφής με τον οποίο έχει πραγματοποιηθεί η διαδικασία της συγγραφής του. Έτσι, ανοίγοντας κανείς τα βιβλία της Φερράντε δεν μπορεί να μην παρασυρθεί, να μη μαγευτεί από τη γλαφυρότητα, τη λυρικότητα και την ανεπιτήδευτη ζεστασιά που αναδίδει η γραφή της. Δίχως σκοπούς ωραιοποίησης η Έλενα Φερράντε επιστρατεύοντας τις λέξεις, υφαίνει όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικά το πορτραίτο της σκληρής και δύσκολης καθημερινότητας των λαϊκών στρωμάτων, στις φτωχογειτονιές της Νάπολης από την δεκαετία του 50 κι ύστερα. Εκεί που το επιβάλλουν οι καταστάσεις δε διστάζει να γίνει ωμή! Μα, οι στιγμές αυτές δεν υπερκαλύπτουν τη θαλπερότητα της γραφής της. Την πηγαία λυρικότητα με την οποία στολίζει το κείμενο της. Την ικανότητα της να να δημιουργεί ολοζώντανες περιγραφές γεγονότων της εποχής, καθώς και να πλάθει αυθεντικά συναισθήματα στην καρδιά κάθε αναγνώστη!

2ος λόγος: Η Έλενα Φερράντε καταφέρνει να οικοδομήσει δεσμούς άρρηκτους μεταξύ των δύο πρωταγωνιστριών και του αναγνωστικού κοινού! Κι αυτό γιατί ο αναγνώστης συναντά την Έλενα Γκέκο και τη Λίλα Τσερούλλο από την παιδική τους ηλικία, και πορεύεται στο πλευρό τους για χρόνια. Ουσιαστικά μεγαλώνουν μπροστά στα μάτια του αναγνώστη, ο οποίος αφουγκράζεται τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τα προβλήματα τους. Βλέπει τα όνειρα τους δειλά-δειλά να μπουμπουκιάζουν. Κάποια εν τέλει να ανθίζουν, μα και κάποια να μαραίνονται. Βιώνει από πρώτο χέρι τις απογοητεύσεις, τη σκληρότητα της ζωής και τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης μέσα στις οποίες τα δυο κορίτσια πρέπει να χωρέσουν τις φιλοδοξίες τους! Συμπονεί, συμπάσχει και κατανοεί τις συμπεριφορές και τα συναισθήματα τους. Γίνονται γι' αυτόν μία άτυπη μορφή οικογένειας!

3ος λόγος: Μπορεί όπως αναφέρω τόσο η Έλενα, όσο και η Λίλα να γίνονται για τον αναγνώστη η οικογένεια του, ωστόσο φαίνεται ξεκάθαρα πως η συγγραφέας δε στοχεύει στο να κάνει τις ηρωίδες της αξιαγάπητες προς το αναγνωστικό κοινό. Αντίθετα, με περισσή αυθεντικότητα και δόσεις ρεαλισμού όσο περνούν οι σελίδες και τα δυο αυτά κορίτσια μεγαλώνουν, η συγγραφέας δε διστάζει να παρουσιάσει τις πιο σκοτεινές πτυχές του χαρακτήρα τους, μέσα από σκέψεις, πράξεις και συναισθήματα. Δε διστάζει να μας δείξει πως μέσα σε μία ανθρώπινη σχέση μπορεί να ελοχεύει και κάποια μορφή ζήλιας, που πηγάζει από προσωπικές ανασφάλειες και αδυναμίες! Η τόσο ρεαλιστική κι ανθρώπινη συνάμα προσέγγιση των ηρωίδων γοητεύει το αναγνωστικό κοινό, ενώ παράλληλα δημιουργεί περισσότερες πιθανότητες ταύτισης μεταξύ ήρωα και αναγνώστη!

4ος λόγος: Αν η Τετραλογία της Νάπολης γίνονταν ταινία θα 'χε χρώμα ασπρόμαυρο. Θα θύμιζε τις παλιές καλές εποχές του ξενόγλωσσου σινεμά! Ξέρω πως αυτή η παρατήρηση φαντάζει κάπως άσχετη με τον σκοπό του άρθρου. Σκεφτείτε όμως, όταν βλέπετε μία τέτοια ταινία, με πρωταγωνιστές που έχουν πια περάσει στη σφαίρα του μύθου, δεν γεννιόνται μέσα σας αισθήματα νοσταλγίας. Ε λοιπόν, στην Τετραλογία της Νάπολης το αίσθημα αυτό, της νοσταλγίας για κάτι που πέρασε, για κάτι που χάθηκε στη δίνη του χρόνου κι αποτελεί πια μια παρελθοντική ανάμνηση βρίσκεται φωλιασμένο ανάμεσα στις σελίδες και των τριών βιβλίων! Κι η αλήθεια είναι πως αυτό το γλυκόπικρο συναίσθημα εμένα με σαγήνευσε! Με μέθυσε! Με έκανε να εθιστώ και να καρτερώ το επόμενο βιβλίο της σειράς και να που φτάσαμε στο τελευταίο...

5ος λόγος: Ολοκληρώνοντας, ένας ακόμη λόγος που θα μπορούσε να θεωρηθεί πως συνέβαλε στην επιτυχία της συγκεκριμένης σειράς είναι το μυστήριο που επικρατεί γύρω από την αληθινή ταυτότητα της συγγραφέως, μιας και το «Έλενα Φερράντε», όνομα με το οποίο υπογράφει τα βιβλία της αποτελεί λογοτεχνικό ψευδώνυμο! Έχουν γραφτεί κάμποσα άρθρα για το συγκεκριμένο θέμα. Η αλήθεια είναι πως αποφεύγω να τα διαβάσω. Δεν ξέρω αν έχει αποκαλυφθεί η ταυτότητα της συγγραφέως, αλλά η αποκάλυψη αυτή δεν θα προσδώσει κάτι παραπάνω στην αγάπη που έχω αναπτύξει για τη συγκεκριμένη σειρά βιβλίων! Θεωρώ όμως, ότι κάμποσοι αναγνώστες μπορεί να ωθήθηκαν στην ανάγνωση του πρώτου τουλάχιστον βιβλίου από το μυστήριο αυτό, που σε συνδυασμό με την αναγνωστική περιέργεια για μία σειρά βιβλίων, που αποτελεί συχνό θέμα συζητήσεων στους κύκλους των βιβλιόφιλων και την υποψία ότι ίσως πολλές από τις αναφορές της συγγραφέως είναι βασισμένες σε αυτοβιογραφικά στοιχεία, γίνεται ακόμα πιο έντονο!

Δεν ξέρω πόσοι από εσάς που το διαβάσετε συμφωνείτε με όσα ανάφερα παραπάνω, αλλά αυτή είναι η δική μου -υποκειμενική- ματιά!

Κάπου εδώ λοιπόν, βάζω στο άρθρο μία άνω τελεία και περιμένω με ανυπομονησία να φτάσει η μέρα κυκλοφορίας του τελευταίου μέρους της σειράς, ώστε να θυμηθώ όλους αυτούς τους λόγους για τους οποίους την αγάπησα, μα και να ανακαλύψω νέους, ώστε να βάλω τελικά στο άρθρο την πολυπόθητη τελεία! 

Υπενθύμιση: «Η ιστορία της χαμένης κόρης» θα κυκλοφορήσει στις 29 Σεπτεμβρίου από τις Εκδόσεις Πατάκη!