Γράφει η Μαρία Κουλούρη. Βρισκόμαστε στο 1922 πέντε μόλις χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία. Ο κόμης Αλεξάντερ Ροστόφ, αν και ανήκε στην αριστοκρατική τάξη, γλυτώνει την εκτέλεση, εξαιτίας ενός ποιήματος που γράφτηκε στην προεπαναστατική περίοδο και αποδίδεται σ΄αυτόν. Καταδικάζεται όμως σε εγκλεισμό σε ένα μεγαλοπρεπές ξενοδοχείο στη Μόσχα το Μετροπόλ. Φυσικά όχι στη σουίτα, όπου συνήθως διέμενε, αλλά σε μία σοφίτα ελάχιστων τετραγωνικών. <<Η ιστορία έχει αποδείξει ότι οι γοητευτικοί τρόποι είναι η ύστατη φιλοδοξία της αργόσχολης τάξης. Εκείνο που με εκπλήσσει είναι το γεγονός ότι ο συγγραφέας αυτού του ποιήματος κατάντησε τόσο ολοφάνερα ένας άνθρωπος δίχως σκοπό στη ζωή του.>> Είναι τα λόγια του προέδρου της έκτακτης επιτροπής, πριν την καταδικαστική απόφαση. Ο κόμης Ροστόφ, φύσει αισιόδοξος άνθρωπος, ανάσανε για τελευταία φορά τον ελεύθερο αέρα, θαύμασε τον γαλανό ουρανό και δρασκέλισε το κατώφλι του ξενοδοχείου, απ΄όπου παρακολουθούμε τη ζωή του για τα επόμενα 30 χρόνια! Με την παραδοχή ότι πρέπει κάποιος να γίνεται κύριος των καταστάσεων της ζωής του, αλλιώς γίνεται σκλάβος τους, ο κόμης θεώρησε ότι άξιζε να σκεφτεί πολύ σοβαρά με τι τρόπο ήταν πιθανότερο να πετύχει κάποιος τον στόχο του, αν ήταν καταδικασμένος σε ισόβιο εγκλεισμό. Παραγγέλνει κρυφά ένα μιλφέιγ, το γεύεται και αποφασίζει να αντιμετωπίσει τη νέα του ζωή, χωρίς να αφήσει τις αναμνήσεις να κυριαρχήσουν στο μυαλό του, χωρίς να φαντάζεται μια άλλη ζωή από αυτή που ανοιγόταν μπροστά του, χωρίς να γίνεται μνησίκακος γι΄αυτά που έχασε. Έχοντας σαν βάση αυτή τη θεώρηση βάζει τα θεμέλια μιας νέας ζωής, χτίζοντας γερές φιλίες με τον σεφ, τη μοδίστρα, τον μετρ, τον ρεσεψονίστ, τον μπάρμαν, αλλά και περιστασιακούς ή μόνιμους πελάτες του ξενοδοχείου. Γνωρίζει τη Νίνα, ένα μοναδικό πλάσμα 9 χρόνων, που τον παρασύρει σε περιπέτειες, καθόλου αρμονικές για την ηλικία του, και σε ένα γύρισμα της μοίρας αποκτά τον σκοπό που δεν είχε ποτέ στη ζωή του. <<Κοιτάζοντας πίσω, έχω την αίσθηση ότι υπάρχουν άνθρωποι που παίζουν ουσιαστικό ρόλο κάθε ώρα και στιγμή. Από τη στιγμή που γεννήθηκα η ζωή με χρειάστηκε μόνο μία φορά, όταν έπρεπε να βρίσκομαι σε ένα συγκεκριμένο μέρος μια συγκεκριμένη στιγμή. Δεν θα αντάλλασσα την παραμονή μου σ΄αυτό το ξενοδοχείο εκείνη τη στιγμή ούτε αν γινόμουν τσάρος πασών των Ρωσιών. >> Ο Towles μας δίνει ένα εκπληκτικό μυθιστόρημα, γοητευτικό και πνευματώδες, όπου όλα τα γεγονότα διαδραματίζονται στα στενά όρια του ξενοδοχείου, ενώ έξω απ΄αυτό συντελούνται οι μεγαλύτερες αλλαγές στην ιστορία της Ρωσίας. Ο απόηχος είναι φυσικά δυνατός. Yπάρχουν συνέπειες που καθορίζουν τη ζωή των ενοίκων και οι εξελίξεις του έξω κόσμου γίνονται γνωστές σε μας από τις συζητήσεις στο μπαρ, στο εστιατόριο του ξενοδοχείου, αλλά και από συνεδριάσεις επιτροπών, συνελεύσεων ή ακόμη και κλειστών δείπνων κομματικών στελεχών. Ο συγγραφέας μέσα από τις συμπεριφορές των ατόμων που κινούνται στα στενά όρια του Μετροπόλ - φανταστείτε το σαν μια μικρή κλειστή κοινωνία - χαρτογραφεί τις αλλαγές στην μεταεπαναστατική Ρωσία και παράλληλα τις επιδράσεις αυτών των αλλαγών στους ανθρώπους. Η ματιά του έντονη, αλλά όχι με διάθεση επίκρισης, πέφτει πάνω στις αλλαγές που δρομολογούνται και σταματά συχνά σε λεπτομέρειες, είτε με τη μορφή συζητήσεων, είτε υποσημειώσεων για τα χρόνια εκείνα που συντάραξαν την παγκόσμια ισορροπία. << Για έναν ξένο, η Ρωσία είχε γίνει η χώρα με τις δέκα χιλιάδες ουρές. Στην πραγματικότητα δεν υπήρχαν ούτε δέκα. Υπήρχε μόνο μία, μία και μοναδική ουρά που περιτύλιγε όλη τη χώρα, διασχίζοντας τον χώρο και τον χρόνο. Αυτή ήταν η μεγάλη καινοτομία του Λένιν, μία ουρά που, όπως και το ίδιο προλεταριάτο, ήταν οικουμενική και άπειρη. >> Ο συγγραφέας εστιάζει παράλληλα την προσοχή του στον άνθρωπο, στις δυνάμεις που κρύβει μέσα του, στην τήρηση των αρχών και των πιστεύω του, ακόμη κι αν βρίσκεται κάτω από δυσμενείς συνθήκες – Μιχαήλ Μίντιτς – ή στην αισιοδοξία, την ηρεμία και τη γαλήνη του Κόμη Ροστόφ, ενός αστού παλιάς κοπής, πολυταξιδεμένου, μορφωμένου, με παλιομοδίτικη ευγένεια, γοητεία , χιούμορ και εκλεπτυσμένη κρίση. Ο κόμης Ροστόβ αποφασίζει να ζήσει κάθε εμπειρία που του προσφέρει ο κόσμος του ξενοδοχείου. Γίνεται ο παρατηρητής των άλλων, αλλά και του εαυτού του. Έρχονται στιγμές που λυγίζει <<όταν εξορίζεις έναν άνθρωπο μέσα στη δική του χώρα δεν υπάρχει καινούργιο ξεκίνημα γιατί η αγάπη για την πατρίδα σου δεν θα σβήσει, δεν θα σκεπαστεί από την αχλή του χρόνου >>. Έχοντας όλες τις αισθήσεις του ανεπτυγμένες, αρκείται σε χαρές που μπορεί να τις ζήσει. Κι αυτές είναι, είτε η απόλαυση ενός γεύματος <<τα κρεμμύδια ωραία καραμελωμένα, το κοκκινιστό κρέας μαγειρεμένο αργά σε χαμηλή φωτιά και τα αποξηραμένα βερίκοκα ψημένα όσο χρειαζόταν για να ενωθούν τα τρία συστατικά σε μια γλυκιά και καπνιστή συμφωνία γεύσεων που έφερνε στο μυαλό τη ζεστασιά μιας ταβέρνας, το χιόνι που έπεφτε έξω και τσιγγάνικα ντέφια >>, είτε οι φιλοσοφικές συζητήσεις που γίνονται, άλλοτε με τον Μίσκα, τον καρδιακό του φίλο, άλλοτε με τους θαμώνες του ξενοδοχείου και άλλοτε με τον Άμπραμ, τον γερο-μάστορα, στις καμινάδες της στέγης. Ανάμεσα στην ανάλυση του περιεχομένου ενός μπουκαλιού με κρασί και στην απόλαυση της διαδικασίας αυτής, ''ακούγονται '' στοχασμοί από τα δοκίμια του Μοντέν, αποσπάσματα από τον Γκόγκολ, τον Τουργκένιεφ, τον Γκοντσάροφ και τον Ομπλόμοφ του, τον Φιοντόρ Ντοστογιέφκσι και τον Τολστόι. ''Ξεχύνονται'' μελωδίες από Ραχμάνινοφ, Σοπέν ή Μότσαρτ και στήνονται συζητήσεις πολιτικο-κοινωνικού περιεχομένου βλέποντας αριστουργήματα της 7ης τέχνης.
Εξαιρετικές οι αναλύσεις κάποιων σκηνών από την ταινία Καζαμπλάνκα, και οι αντικρουόμενες απόψεις που δείχνουν καθαρά τη διαφορετική οπτική γωνία που έχουν δύο άνθρωποι από την ίδια χώρα για την τύχη και την πορεία αυτής της χώρας. <<Η ψυχρή αντίδραση του ιδιοκτήτη του κέντρου ( Ρικ) και η σύλληψη του Ουγκάρτε θα μπορούσε να υπονοεί αδιαφορία για τη μοίρα των άλλων. Ωστόσο, ισιώνοντας το ποτήρι του κοκτέιλ μετά τη συμπλοκή, δεν έδειχνε επίσης μία ουσιώδη πίστη στο γεγονός ότι με μια μικρή κι ασήμαντη πράξη του μπορεί κάποιος να αποκαταστήσει μια κάποια αίσθηση τάξης στον κόσμο ; >> Εξαιρετική επίσης είναι η ανάλυση – όπως ανέφερα παραπάνω – του περιεχομένου ενός μπουκαλιού με κρασί. Ανάλυση και ταυτόχρονα συσχετισμός με τις βασικές αρχές που στήριζε το νέο καθεστώς. <<Όποιο κρασί κι αν βρισκόταν μέσα στη φιάλη, σίγουρα δεν ήταν ίδιο με τα άλλα. Αντίθετα, το περιεχόμενο της φιάλης που κρατούσε στο χέρι του ήταν προϊόν μιας ιστορίας εξίσου μοναδικής και περίπλοκης με την ιστορία ενός έθνους ή ενός ανθρώπου. Με το χρώμα, το άρωμα και τη γεύση του εξέφραζε την ιδιαίτερη γεωλογία και το ειδικό κλίμα που επικρατούσε στον τόπο προέλευσής του. Με μια γουλιά, θα θύμιζε πότε έλιωσαν τα χιόνια εκείνο τον χειμώνα, πόση βροχή έπεσε εκείνο το καλοκαίρι, ποιοι άνεμοι επικρατούσαν, πόσο συχνά συννέφιαζε ο ουρανός. Ναι, ένα μπουκάλι κρασί ήταν το απόλυτο απόσταγμα χώρου και χρόνου – μια ποιητική έκφραση ατομικότητας. Ωστόσο, εδώ ήταν πεταμένο μέσα σε έναν ωκεανό ανωνυμίας, μια επικράτεια μέσων όρων χωρίς ταυτότητα . >> Το βιβλίο Ένας Τζέντλεμαν στη Μόσχα είναι γραμμένο σε απλή γλώσσα, φοβερά γοητευτικό, φοβερά πνευματώδες, έξυπνο, αλλού χαριτωμένο με πολύ χιούμορ μέσα του και αλλού συγκινητικό και ρομαντικό! Πρέπει να διαβαστεί αργά για να το απολαύσετε. Να ζήσετε τους ρυθμούς του, να το νιώσετε μέχρι το μεδούλι του. Έχει κάτι το παλιομοδίτικο, αλλά ταυτόχρονα το τόσο τωρινό! Έχει κάτι αλήθειες που, χωρίς να το επιδιώκει ο συγγραφέας, αντικατροπτίζουν την πραγματικότητα που μας περιβάλλει. << Όπως σου έχω ξαναπεί, εμείς και οι Αμερικανοί θα καθορίσουμε το υπόλοιπο αυτού του αιώνα, επειδή είμαστε τα μόνα έθνη που έχουν μάθει να σπρώχνουν το παρελθόν στην άκρη αντί να το προσκυνούν. >> Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα. Πρώτο έτος κυκλοφορίας 2018
0 Comments
|
Categories |