ΤΑ ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ ΜΙΑΣ ΜΕΡΑΣ - ΚΑΖΟΥΟ ΙΣΙΓΚΟΥΡΟ

Γράφει ο Γιάννης Ζαραμπούκας.

Ο Στίβενς είναι ο μπάτλερ του Ντάρλινγκτον Χολ για δεκαετίες. Η μακροχρόνια καριέρα του ξεκινά όταν η έπαυλη αυτή ανήκε στον Λόρδο Ντάρλινγκτον. Παραμένει στις υπηρεσίες του ίδιου οικήματος κι όταν αυτό μεταπουληθεί -ύστερα από το θάνατο του Λόρδου- στον Αμερικανό τζέντλεμαν κύριο Φάραντεϊ. Τόσο ο Στίβενς, όσο και το Ντάρλινγκτον Χολ θα μπορούσε να πει κανείς πως αποτελούν τα μοναδικά σταθερά σημεία, σημεία αναφοράς ίσως, καθώς ο χρόνος κυλά, οι άνθρωποι έρχονται και φεύγουν κι οι εξελίξεις στον πολιτικό-κοινωνικό τομέα σημαδεύουν παντοτινά την Αγγλία!

Με αφορμή την απουσία του, ο κύριος Φάραντεϊ προτείνει στον Στίβενς να δανειστεί το αυτοκίνητο του, ένα εντυπωσιακό Ford, για να κάνει μία εκδρομή. Ένα διάλειμμα από τις υποχρεώσεις του για να ξεκουραστεί και να γεμίσει τις μπαταρίες του. Έτσι, ο Στίβενς θα ξεκινήσει ένα ταξίδι στην αγγλική ύπαιθρο, συνδυάζοντας το με μια επίσκεψη στην δεσποινίδα Κέντον, πρώην οικονόμο του Ντάρλινγκτον Χολ.

Ένα ταξίδι αναψυχής λοιπόν, ξεκινά! Ένα ταξίδι διττής σημασίας, αφού παράλληλα με την περιπλάνηση του στην ύπαιθρο της Κορνουάλης, ο Στίβενς ξεκινά κι ένα σύντομο οδοιπορικό μέσα από μνήμες στο παρελθόν του. Ένα οδοιπορικό ενδοσκόπησης κι απολογισμού της ζωής του, μέσα σε λίγες μόνο ημέρες.

Ο Καζούο Ισιγκούρο με γραφή πρωτοπρόσωπη κι έναν σχετικά αργό, μα απολαυστικό ταυτόχρονα αφηγηματικό ρυθμό αναβιώνει την αίγλη μιας εποχής που έζησε ο Στίβενς υπηρετώντας την έπαυλη του Λόρδου Ντάρλινγκτον. Μία εποχή, αυτή του Μεσοπολέμου, όπου στους χώρους του Ντάρλινγκτον Χολ διεξάγονταν συναντήσεις ιδιάζουσας σημασίας, με πρωταγωνιστές σημαντικά πρόσωπα της πολιτικής σκηνής και όχι μόνο, της εποχής εκείνης. Μέσα απ' τις σελίδες του βιβλίου συγχρωτιζόμαστε με έναν ήρωα αρχικά ανοίκειο. Έναν ήρωα αρκετά απόμακρο, τυπικό, με μια συμπεριφορά επιτηδευμένη -προφανώς λόγω επαγγέλματος-, ο οποίος έχει περάσει σχεδόν όλη τη ζωή του όντας μια μαριονέτα στα χέρια του καθωσπρεπισμού και του κώδικα δεοντολογίας, που του επέβαλε το επάγγελμα του μπάτλερ, σε σημείο τέτοιο, που να παραγκωνίζει οποιαδήποτε προσωπική ανάγκη, να θάβει βαθιά τις σκέψεις του, να κρατά τους προβληματισμούς του για τον εαυτό του, καθώς και να θέτει τα συναισθήματα του σε “χειμέρια νάρκη”.

Ο ηλικιωμένος πια Στίβενς κάνοντας το ολιγοήμερο αυτό ταξίδι αναμοχλεύει ένδοξες στιγμές της επαγγελματικής του πορείας μέσω των οποίων προσπαθεί να βρει απαντήσεις στα ερωτήματα «Τι είναι αξιοπρέπεια;», «Ποια στοιχεία επαγγελματισμού θα πρέπει να διέπουν τον σωστό μπάτλερ;» και «Αν τελικά, υπήρξε ο ίδιος σωστός κι αφοσιωμένος μπάτλερ;». Μέσα από το ταξίδι στις αναμνήσεις του Στίβενς, παρατηρούμε πως δύο ήταν τα πρόσωπα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη ζωή του. Το ένα από αυτά είναι ο πατέρας του, η παρουσία του οποίου έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του, αλλά και το μεγαλύτερο του πρότυπο όσον αφορά τα επαγγελματικά του βήματα. Το δεύτερο πρόσωπο είναι η δεσποινίδα Κέντον, που δούλευε πριν από κάμποσα χρόνια στην οικεία του Λόρδου Ντάρλινγκτον ως οικονόμος. Με την δεσποινίδα Κέντον, ο Στίβενς είχε συνάψει μία άριστη επαγγελματική σχέση, που δοκιμάστηκε κάποιες φορές λόγω ιδιαίτερων συνθηκών.

Τα χρόνια πέρασαν κι άφησαν τα ανεξίτηλα σημάδια τους στο Στίβενς. Έχοντας φτάσει σχεδόν στη δύση της ζωής του και της επαγγελματικής του πορείας, o Στίβενς μέσα από τις θύμησες σημαντικών στιγμών προσπαθεί να ξεδιαλύνει τα συναισθήματα και τις εικόνες που 'χει σχηματίσει για ανθρώπους που σημάδεψαν τη ζωή του. Σιγά-σιγά, σελίδα τη σελίδα γινόμαστε κοινωνοί της αλλαγής του. Το απροσπέλαστο περίβλημα του αρχικά ραγίζει. Ύστερα παίρνει και σπάει. Τα αληθινά του συναισθήματα βγαίνουν σταδιακά στην επιφάνεια. Αναρωτιέται εύλογα για την ποιότητα του Λόρδου ως άνθρωπο και κατ' επέκταση για το πως θα πρέπει να νιώθει ο ίδιος που υπηρέτησε τυφλά έναν άνθρωπο που σύναπτε διπλωματικές σχέσεις με τους Ναζί.

Δειλά-δειλά έρχεται στο φως το βαθύ κι ανείπωτο αίσθημα του έρωτα, που ένιωθε κάποτε μα κι ακόμα νιώθει -παρά τα χρόνια που πέρασαν- για τη δεσποινίδα Κέντον. Αίσθημα στο οποίο δεν αναφέρεται ποτέ ξεκάθαρα, μα υποβόσκει στις σκέψεις του, ενώ υπάρχουν κάποια αναντίρρητα γεγονότα που το αποδεικνύουν, όπως η συνεχής αναφορά του Στίβενς στην πρώην οικονόμο του Ντάρλινγκτον Χολ ως δεσποινίδα Κέντον, αψηφώντας το γεγονός ότι η δεσποινίδα Κέντον έχει πια παντρευτεί και θα έπρεπε κανονικά να την προσφωνεί ως κυρία Μπεν. Ένα ακόμη γεγονός που αποδεικνύει το διαχρονικό αίσθημα έρωτα του Στίβενς είναι και το ταξίδι του στην αγγλική ύπαιθρο, που σαφώς πραγματοποιήθηκε για ψυχαγωγικούς λόγους, αλλά ο κύριος σκοπός του ήταν η συνάντηση του με τη δεσποινίδα Κέντον!

Ο Βρετανός συγγραφέας Καζούο Ισιγκούρο συνθέτει επιτυχώς ένα μυθιστόρημα νοσταλγικό, με γεύση γλυκόπικρη, που αναδίδει ένα λεπτό άρωμα και μια τέλεια ισορροπία! Ένα μυθιστόρημα που παρά την αρχική απόσταση που θέτει ως δεδομένη ο συγγραφέας ανάμεσα στον πρωταγωνιστή και τον αναγνώστη, ο δεύτερος καταφέρνει να τη γεφυρώσει, να διεισδύσει όσο το δυνατόν βαθύτερα στο μυαλό και τα συναισθήματα του Στίβενς, που επιτυγχάνεται μέσω της συνεχούς τριβής μαζί του, να κατανοήσει τη συμπεριφορά του, να τον δικαιολογήσει και τελικά να τον συμπονέσει! 

Δίχως γλωσσικές υπερβολές και επιτηδεύσεις, με διάθεση άκρως εξομολογητική ο Ισιγκούρο δημιουργεί ένα κοινωνικό μυθιστόρημα για όλα εκείνα τα πρέπει των ανθρώπων που δαμάζουν τα θέλω τους και τους μετατρέπουν σε σκιές δίχως πραγματική ζωή. Ένα μυθιστόρημα η πορεία του οποίου οδηγεί δικαιολογημένα τον αναγνώστη στον προβληματισμό: Αν τελικά υπάρχει χρόνος για μια δεύτερη ευκαιρία. Χρόνος για να προσπαθήσει κανείς να πρωταγωνιστήσει στη ζωή του, που κυλά και χάνεται μέσα απ' τα ίδια του τα χέρια.

Ολοκληρώνοντας, λοιπόν, Τα απομεινάρια μιας μέρας είναι ένα μυθιστόρημα που διαβάζοντας το κανείς, καταλαβαίνει για ποιους λόγους κατάφερε να κερδίσει το Βραβείο Booker και να γνωρίσει παγκόσμια αναγνωστική επιτυχία. Η αλήθεια είναι πως κοντεύοντας προς το τέλος του βιβλίου, τα συναισθήματα μου ήταν κάπως ανάμεικτα, γιατί ενώ απόλαυσα ένα αναγνωστικό ταξίδι σε υπερθετικό βαθμό, αυτό δυστυχώς έφτασε στο τέλος του κι έπρεπε και να αποχαιρετήσω τον "αδιόρθωτο" μπάτλερ του Ντάρλινγκτον Χολ.

Υ.Γ. Όσοι δεν το έχετε διαβάσει ακόμη, σπεύσατε!

Επανακυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ (2017).
Πρώτο έτος κυκλοφορίας 1993 από τις Εκδόσεις Καστανιώτη. 
​Περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο εδώ και για τον συγγραφέα εδώ.