TO KOΡΙΤΣΙ ΑΠ΄ΤΗΝ ΑΒΑΝΑ - OSCAR HIJUELOS

Γράφει η Μαρία Κουλούρη.

Το βιβλίο ‘’The Mambo Kings Play Songs of Love ‘’ χάρισε στον συγγραφέα Oscar Hijuelos το βραβείο Πούλιτζερ το 1990.  Πρωταγωνιστές ήταν τα αδέλφια Νέστορ και Σίζαρ, που το όνειρό τους ήταν, φεύγοντας από την Κούβα, να κατακτήσουν τη μουσική σκηνή της Ν.Υόρκης. Χαρακτήρες τελείως διαφορετικοί – ο Νέστορ τρυφερός και ρομαντικός, ο Σίζαρ τολμηρός και αποφασιστικός -  ενώνουν το πάθος τους για τη μουσική και γίνονται διάσημοι. Μεγάλη τους επιτυχία το τραγούδι που έγραψε ο Νέστορ  ‘’ Beautiful Maria of my soul ΄΄ και το αφιέρωσε στον μεγάλο άτυχο έρωτά του.

Στο βιβλίο  '' Το κορίτσι απ΄ την Αβάνα ''  που μπορούμε να το θεωρήσουμε σαν συνέχεια του πρώτου βιβλίου, αλλά και να το διαβάσουμε τελείως ανεξάρτητα, ηρωίδα είναι η πανέμορφη Μαρία Γκαρσία
ι Σιφουέντες, η μούσα του Νέστορ Καστίγιο.
Δεκαεφτά χρονών και μετά το θάνατο της μικρής της αδελφής και της μητέρας της, η Μαρία εγκαταλείπει το μικρό χωριό σε μια κοιλάδα στην δυτική άκρη της Κούβας, και καταφεύγει από καθαρή τύχη και όχι από επιλογή της, στην πρωτεύουσα την Αβάνα.
Κουβαλά μαζί της την ενοχή για το θάνατο της μικρής της αδελφής και τα ανεκπλήρωτα όνειρα του πατέρα της, ενός περιπλανώμενου μουσικού. Ζώντας μέχρι τότε στην ύπαιθρο, βρίσκει την απεραντοσύνη της πρωτεύουσας αβάσταχτη.
'' Πορ Ντίος ! Είναι ένας πολύ μοναχικός τόπος '' για τη Μαρία που καταφεύγει σε μια άθλια συνοικία κοντά στο λιμάνι. Η ιδιοκτήτρια της πανσιόν την παίρνει υπό την προστασία της και την προειδοποιεί να μην μπλέξει με λάθος δουλειές.  '' Και πίστεψέ με, κερίδα, η Αβάνα είναι γεμάτη από δαύτες '' .
Η πανέμορφη Μαρία πιάνει δουλειά σαν χορεύτρια σε κλαμπ και καίει καρδιές ακόμη και με το πέρασμά της στους δρόμους της πρωτεύουσας.
'' Όταν διέσχιζε τη Μαλεκόν με το απλό φόρεμα της, καθυστερούσε την κυκλοφορία, οι οδηγοί φορτηγών, αυτοκινήτων, ακόμη και οι αστυνομικοί της Αβάνας πατούσαν φρένο για να προσέξουν καλύτερα το γοητευτικό βάδισμά της. Λούστροι σκοτώνονταν για να της κάνουν δωρεάν γυάλισμα. Ποδηλάτες έκαναν στη Μαρία ντλιν, ντλιν με τα κουδουνάκια τους. Φρουτέμποροι και παντοπώλες που πουλούσαν τα αγαθά τους σε καρότσες και σε πάγκους αρνούνταν να της πάρουν λεφτά ή όταν το έκαναν, δεν της χρέωναν ποτέ όλο το ποσό και την ξεπροβόδιζαν με περισσότερα μάνγκο, αβοκάντο και σκόρδα απ΄όσα θα μπορούσε ποτέ να χρησιμοποιήσει. ''

Η άγνοια της μυθικής ομορφιάς της και η γνώση της  μέσα από τα μάτια των άλλων - ΄Έρες ούνα μαραβίγια – είσαι ένα θαύμα  - δεν οδηγεί τη Μαρία να αφεθεί και να δρέψει τα οφέλη που προκύπτουν.
Με στωικότητα αντιμετωπίζει τις εκφράσεις θαυμασμού και αντιδρά όταν βλέπει πως για την ομορφιά της όλα γίνονται. Προσπαθεί να τελειοποιήσει τον εαυτό της, παίρνει μαθήματα χορού και σωστής συμπεριφοράς αλλά στα δικά της μάτια χρειάζεται πολλά ακόμη για να ισχυροποιηθεί. Είναι μια αναλφάβητη. Αγαπημένο της μέρος ένας πάγκος βιβλιοπώλη στη λαϊκή αγορά – προσποιείται πως διαβάζει ανασηκώνοντας πότε πότε το ένα της φρύδι - και αγοράζει βιβλία που τα προσέχει σαν πορσελάνινα αντικείμενα.
Συγκινητικές σκηνές είναι εκείνες με τη Μαρία να κάθεται στο πεζοδρόμιο – ακόμη κι όταν έχει γίνει πλούσια – και δάσκαλός της να είναι για πολλά χρόνια , ο ζητιάνος Λάσαρο Παρτίγιο.
 
Η πορεία της ζωής της από τα πρώτα της χρόνια στα πλακόστρωτα της Αβάνας, η καριέρα της σαν χορεύτριας, και κυρίως ο μεγάλος έρωτας με τον μουσικό Νέστορ Καστίγιο, μέχρι τη συμβατική σχεδόν ζωή της, στα εξήντα της χρόνια, περνούν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου κάτω από την επιδέξια πένα του συγγραφέα, που έχει μια μοναδική ικανότητα να ζωντανεύει εικόνες της κουβανικής πρωτεύουσας εκείνων των χρόνων.

Η Αβάνα της προεπαναστατικής Κούβας με τα πλακόστρωτα δρομάκια της και το φλογερό ταμπεραμέντο των κατοίκων της και η αρχή των αλλαγών μετά την επανάσταση του Κάστρο  - μέσα από μια διαφορετική ματιά - είναι το φόντο πάνω στο οποίο κτίζεται η ιστορία μέχρι τα μέσα του βιβλίου. '' Αν μπορούσε να ακούσει μέσα από τους τοίχους μερικών από τα λιγότερο ευυπόληπτα κτίρια που συναντούσε, θα την κατέκλυζαν χιλιάδες αγκομαχητά μεθυσμένης ηδονής. Αν μπορούσε να στήσει αυτί στα κελιά της κεντρικής αστυνομικής διεύθυνσης, όπου κρατούνταν, γεγονός εντελώς άγνωστο σ΄εκείνη, πολιτικά ταραχοποιά στοιχεία- οι σοσιαλίστας, οι κομουνίστας, οι αρχηγοί συνδικάτων - μισοπεθαμένοι από τα βασανιστήρια και το ξύλο μέσα σε πνιγηρά, σκοτεινά δωμάτια, θα τους άκουγε να καταριούνται, να κλαίνε και να στενάζουν, όχι από ηδονή, αλλά από το μαρτύριο ''.
Και η νοσταλγία των Κουβανών μεταναστών για την πατρίδα που άφησαν πίσω, καταφεύγοντας στο Μαϊάμι ή και σε άλλα μέρη της Αμερικής, μετά την επανάσταση του Κάστρο, είναι το μεγαλύτερο συναίσθημα που κυριαρχεί στο υπόλοιπο βιβλίο.

Η Μαρία,  με μια πρόχειρη ματιά,  φαίνεται ένας χαρακτήρας ρηχός και επιπόλαιος. Όμως θαρρώ πως ο συγγραφέας έδωσε μια πιο πολύπλοκη διάσταση στην προσωπικότητά της. Άσχετα αν αφήνει την εντύπωση πως δεν αγαπά την ηρωίδα του!
Η αφελής αντιμετώπιση των καταστάσεων που αντιμετωπίζει στα πρώτα βήματά της στην αχανή πρωτεύουσα, σε συνδυασμό με τη θρησκευτική προσήλωση σε ό,τι έμαθε από τη μητέρα της, και οι απαντήσεις που εξηγούν τη συμπεριφορά της και τη δικαιολογούν ταυτόχρονα, στον εαυτό της, εφησυχάζοντας τη συνείδησή της, είναι το ένα ιδιόρρυθμο στοιχείο  του χαρακτήρα της.
Η πρακτικότητα που αντιμετωπίζει όλα τα θέματα, ακόμη κι αυτό του έρωτα - '' Τι είναι ο έρωτας ανάμεσα σ΄ έναν άντρα και σε μια γυναίκα ; σίνο ουν βαπόρ – κάτι που έρχεται και φεύγει σαν τον άνεμο '' - , ο τρόπος που προσπαθεί να καλύψει όλα τα τραύματα της παιδικής της ηλικίας, ή μάλλον το ότι ψάχνει να δικαιολογήσει τα γεγονότα που τη σημάδεψαν, και οι τελικές επιλογές της δείχνουν έναν πιο πολύπλοκο χαρακτήρα.

Ο συγγραφέας αναλύει σε βάθος το χαρακτήρα της ηρωίδας του. Σταματά σε κάθε γεγονός, τονίζει τη διαφορετικότητα στη σκέψη της και παρακολουθεί την εξέλιξη σε μια γυναίκα αρκετά κυνική, αποστασιοποιημένη από τα γεγονότα που ταλανίζουν τη χώρα της  '' Στ΄αλήθεια Λάσαρο, τι με νοιάζουν εμένα όλα αυτά ; '' . Όπως και αρκετά σκληρή!  ''Με πούσο μούι, μούι δουρίτα! Έγινα πολύ σκληρόπετση'' εξομολογείται χρόνια αργότερα στην κόρη της.

Η γραφή του Οscar Hijuelos είναι βαθιά περιγραφική. Είτε μιλά για τον έρωτα, είτε για τη ζωή των ηρώων του.  Ο λόγος του διακρίνεται για τις μεγάλες προτάσεις που δεν ξενίζουν τον αναγνώστη αλλά τον παρασύρουν στη ροή του. Η λυρικότητα των φράσεων που χρησιμοποιεί ενισχύεται στο βιβλίο, με την ύπαρξη – σε πολλά σημεία – των αντίστοιχων εκείνων, από το πρωτότυπο.  Γεγονός που δεν  το βρήκα καθόλου αρνητικό, αντίθετα ήταν φοβερά ελκυστικό.

Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε μέρη. Καθένα από αυτά οριοθετεί μία περίοδο της ζωής της Μαρίας.
Ο συγγραφέας έχοντας επιλέξει  την τεχνική εκείνη του παντογνώστη αφηγητή, - γνωρίζει τα πάντα και επεμβαίνει, θέτοντας παράλληλα ερωτήματα στον αναγνώστη -  προχωρεί στο τελευταίο κεφάλαιο και κάνει ο ίδιος την εμφάνισή του υποδυόμενος τον εαυτό του. Συζητά με τους ήρωές του, προβάλλει τη δική του σκοπιά για το μυθιστόρημα και ταυτόχρονα δένει την ιστορία του με την ιστορία του προηγούμενου βιβλίου του.
‘Ετσι στο τέλος το  ‘’ Τhe Mambo Kings ‘’ δένεται με το Κορίτσι από την Αβάνα και ο κύκλος κλείνει.
Ο ξενόγλωσσος τίτλος του βιβλίου  είναι ΄΄ Beautiful Maria of my soul ‘’, ο ίδιος με τον τίτλο στο ομώνυμο τραγούδι που πρώτο-ακούστηκε στην ταινία με πρωταγωνιστές τον Armand Assante και τον Αntonio Banderas που προβλήθηκε το 1992.
Είναι το πρώτο βιβλίο του Oscar Hijelos που διαβάζω, θα αναζητήσω κι άλλο έργο του, και πιστεύω πως θα είχε πολλά ακόμη να δώσει αν δεν είχε φύγει από τη ζωή.

Δυνατά σημεία του βιβλίου :

1. Η εξαιρετική περιγραφική γραφή .
2. Η ανάλυση σε βάθος των χαρακτήρων του βιβλίου, ειδικά αυτού της Μαρίας.
3. Η πολύ καλή δομή.
4. Η χρήση της γλώσσας του πρωτότυπου, σε αρκετές φράσεις, παράλληλα με την ελληνική.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Πρώτο έτος κυκλοφορίας 2016.